In dit onderdeel leest u over de ontwikkelingen die komend jaar, maar zeker ook de daarop volgende jaren op ons af komen. Best bevindt zich midden in de (consequenties door) de regionale ontwikkelingen in de Brainport-regio en de komst van ASML op BIC2. Naast de autonome groei brengt dit grote opgaven qua woningbouw (en hierbij behorende voorzieningen, groen e.d.) en mobiliteit met zich mee. Hieronder zetten we uiteen om welke concrete ontwikkelingen dit gaat; hierbij zetten we in op regie aan de voorkant van de ontwikkelingen.
Hiermee dragen wij bij aan de volgende global goals:
Schaalsprong en Brainport en Beethoven
Er gaat vanuit het Rijk voor de regio Zuidoost Brabant extra aandacht naar de versterking van het ondernemersklimaat en vestigingsklimaat in de Brainportregio voor de microchipsector. In tien jaar tijd verwacht ASML 20.000 extra banen te creëren, wat bijna een verdubbeling is van het huidige aantal in Veldhoven. Bij toeleveranciers komen er nog eens 45.000 banen bij. Het ecosysteem wordt versterkt met een tweede Brainport Industry Campus (BIC II). Voortkomend uit de Brainport ontwikkelingen is er een (grootschalige en integrale) verstedelijksopgave voor de regio Zuidoost Brabant voorzien; dit vertaalt zich ook naar een opgave voor Best. Hierin zijn de onderwerpen bereikbaarheid & mobiliteit, wonen, economie, talentontwikkeling & onderwijs, ecologie, voorzieningen en energie met elkaar verbonden. Het gaat hier om een extra groei, bovenop de autonome groei en de ontwikkelingen die we hiervoor reeds in gang hebben gezet met onze woningbouwproductie. Deze zogenoemde schaalsprong vraagt van ons om te anticiperen op deze ontwikkelingen en het maken van proactieve keuzes. Mede om deze reden actualiseren we nu en komende jaren ook onze Omgevingsvisie. Dit proces hebben we in fases verdeeld, waarin we steeds kunnen anticiperen van actuele (regionale) ontwikkelingen (bijvoorbeeld de Brainportlijn) en deze ook kunnen beïnvloeden, qua inhoud en financieringsmogelijkheden.
Bereikbaarheid & mobiliteit
De komst van ASML op BIC2 en de versnelling van woningbouw vragen om aanpassingen om de bereikbaarheid in en rond Best te verbeteren. Dit vraagt veel inspanning en investeringen. Vanuit het STOMP-principe zetten we de komende jaren extra in op de mobiliteitstransitie. In 2026 nemen we al maatregelen zoals verkeersveiligheid en (snel)fietspaden. Daarna werken we deze uit in het nieuwe Duurzame mobiliteitsplan.
Lokale en regionale maatregelen hangen samen. Vanaf 2026 volgen onderzoeken en uitvoering van de Beethoven-maatregelen, zoals Korte termijn pakket 2 en Brainportlijn. In deze kaderbrief schatten we extra investeringen en voorbereidingskosten in, met aanvullende besluitvorming in 2026. Het gaat om:
- Extra Mobiliteitsbeleid en onderzoek
- Gedragsaanpak: werkgeversaanpak en deelmobiliteit (Brainport bereikbaar)
- Eigen bijdrage KTM-2 infrastructuur oa in Best Fietsroute BIC-Station en Brainportlijn
- Bijdrage aan regionale projecten MRE (zoals knoop XL, Brainporthubs)
In de bedragen is ook een schatting gemaakt van de bijdragen van de regio, provincie en het Rijk (cofinanciering). Onder de vlag van Beethoven wil het kabinet 1,7 miljard euro investeren in infrastructuur, woningbouw, voorzieningen en onderwijs/talent in de regio. Deze bijdrage is bedoeld om ASML in de regio te houden. We zetten ons in om deze middelen ook voor Best te benutten. De bijdrage van Best voor 2026 is met name bedoeld voor voorfinancieringen en onderzoeken; hiermee kunnen we flexibel inspelen op de regionale ontwikkelingen waar Best bij betrokken is.
Versnellingsopgave woningbouw
De druk op de woningmarkt in Zuidoost Brabant vraagt om een versnelling van de woningbouw. Dit komt deels door autonome groei en deels door de Brainport-schaalsprong uit het verstedelijkingsakkoord, woondeals en ons coalitieprogramma. De gemeente Best wil versneld ongeveer 665 woningen realiseren. Het Beethovenpakket biedt financiële steun voor deze versnelling door bij te dragen aan de grond- of realisatiekosten. Vanaf najaar 2025 kunnen aanvragen voor deze middelen worden ingediend.
We willen de middelen vooral inzetten voor de realisatie van het plan de Boomgaard en de ontwikkeling Steegsche Velden West. Beethoven gaat uit van co-financiering van de tekorten bij de verschillende projecten, waarbij 25% voor rekening komt van de gemeente. Ook andere partners, zoals ontwikkelaars en corporaties, kunnen bijdragen aan de co-financiering.
Gezonde stedelijke ontwikkeling
De versnellingsopgave voor woningbouw legt steeds meer druk op de kwaliteit van de leefomgeving. De vraag naar (leef)ruimte, bedrijfsruimte en bereikbaarheid in en om de gemeente neemt toe, wat een zwaar beroep doet op de schaarse ruimte. De uitdaging is om deze stedelijke groei en verdichting op een slimme, duurzame, groene en gezonde manier vorm te geven. Anders kan de toename van mobiliteit en verdere stedelijke verdichting leiden tot extra geluidsbelasting en luchtverontreiniging.
Om te zorgen dat we ook in de toekomst een gezonde en leefbare gemeente blijven, hanteren we de milieu-ambities uit de huidige omgevingsvisie als randvoorwaarde bij onze ruimtelijke en infrastructurele ontwikkelingen.
Flexpool schaalsprong
Door de schaalsprong is de komende jaren flexibiliteit nodig in de ambtelijke organisatie, vooral op het gebied van kennis en capaciteit. De structurele impact van de schaalsprong zal de komende jaren duidelijker worden. Tot die tijd richten we voor 3 jaar een flexpool in van 500.000 euro. Deze pool zorgt voor flexibele inzet op het gebied van wonen, mobiliteit, planontwikkeling en projectleiding. Dit maakt snel opschalen mogelijk om te anticiperen op regionale ontwikkelingen. Ook houden we flexibiliteit om in te spelen op een mogelijke bestuurlijke fusie met Oirschot.
Omgevingsvisie
De omgevingsvisie (uit 2022) wordt geactualiseerd. De reden is dat de grote regionale woningbouwopgave bereikbaarheidsopgave vraagt om een geactualiseerde visie op de ruimtelijke ontwikkeling van Best, ten aanzien van woongebieden, ontsluiting en bereikbaarheid, voorzieningen, ecologie, energie en bedrijvigheid. Deze actualisatie geeft ons ook de mogelijkheid om de gemeente Best goed te positioneren in de regionale ontwikkelingen in de Brainportregio.
Bij de ontwikkeling van de omgevingsvisie wordt tevens ingezoomd om de gebiedsgerichte en integrale samenhangende ruimtelijke ontwikkeling van het gebied voor dorpsuitbreiding, en binnenstedelijke ontwikkeling. De visie kan resulteren in programma's (onder de vlag van de Omgevingswet).
Omgevingswet
De Omgevingswet is ingevoerd in 2024. Het werken met de wet, het werken in de geest van de wet, zoals integraal werken en eenvoudige dienstverlening voor ruimtelijke initiatieven wordt de komende jaren verder ontwikkeld. In de eerste jaren (zo ook voor 2026) ligt de focus op het op orde krijgen van de juridische en ruimtelijke kaders (Bijvoorbeeld omgevingsplan), waarbij de spreekwoordelijke winkel open blijft en het vernieuwen van beleidskaders en werkprocessen parallel verloopt. De wetgever heeft gemeenten de tijd gegeven tot 2032 voor dit transitieproces. Een goede implementatie van de wet is randvoorwaardelijk voor het realiseren van alle ruimtelijke opgaven, waaronder de opgaven voortkomend uit de schaalsprong.
Ontwikkeling stationsomgeving westzijde
Afgelopen jaar is het Tijdelijk Alternatieve Maatregel (TAM)-Omgevingsplan voor de oostzijde vastgesteld. Hiermee is de realisatie van 600 appartementen een grote stap dichterbij gekomen. Voor de komende jaren staat de ontwikkeling van de westzijde en het Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) knooppunt op de agenda. In overleg met grote stakeholders zoals NS, ProRail, Provincie en andere vervoersmaatschappijen zal het HOV-knooppunt vorm krijgen.
Een grote uitdaging is hoe de Brainportlijn in de stationsomgeving zal landen, en hoe het STOMP-principe wordt toegepast. We moeten bijvoorbeeld bepalen hoe groot de bewaakte fietsenstalling moet zijn en hoe we de veiligheid van de spoortunnel kunnen garanderen als de fietsenstalling en de P&R-voorziening dichtbij of tegen de spoortunnel worden gebouwd. Naast vervoersbelangen vragen ook de leefbaarheid en kwaliteit van het gebied extra aandacht.
Veel extern onderzoek en medewerking van stakeholders zijn nodig. Deze stakeholders brengen hun kosten voorlopig bij de gemeente in rekening, vooruitlopend op definitieve financiële afspraken. Welke concrete acties en maatregelen in 2026 worden genomen, hangt af van de voortgang van lopende lokale en regionale onderzoeken en besprekingen met stakeholders.
Stedenbouwkundige visie dorpsplein (majeur project vastgesteld door de Raad)
Op 14 april 2025 is de Visie Dorpsplein vastgesteld door de gemeenteraad. Als vervolg hierop moet de visie nader worden uitgewerkt in deelprojecten. Voor de uitvoering is budget nodig, zodat vanaf 2026 onderzoeken kunnen worden uitgezet en uitgevoerd en een stedenbouwkundig bureau en/of architect kunnen worden ingehuurd voor de verdere vormgeving van het plan.
Steegsche Velden West
Al jarenlang staat de ontwikkeling van de locatie Steegsche Velden West in ons woningbouwprogramma. Het ontwikkelen van deze locatie is pas mogelijk als de hindercontouren van 2 agrarische bedrijven gesaneerd worden. Nu heeft een projectontwikkelaar een overeenkomst gesloten met beide agrariërs, waardoor de hindercontouren vervallen en de locatie ontwikkeld kan worden.
Steegsche Velden West kan nu ontwikkeld worden als grootschalige woningbouwlocatie met bijbehorende voorzieningen. Hoewel de ontwikkeling primair voor rekening en risico van de projectontwikkelaar komt, willen wij als gemeente deze ontwikkeling projectmatig aanpakken om de juiste koers te bepalen. In 2025 stellen we een Nota van Uitgangspunten op, die de basis vormt voor de verdere uitwerking van het woningbouwproject. In 2026 stellen we een stedenbouwkundige visie op, die dient als basis voor de anterieure overeenkomst. Vervolgens vertalen we deze visie naar een stedenbouwkundig plan, dat weer als basis dient voor het ruimtelijk plan.
Wijkvisie Wilhelminadorp
Wilhelminadorp bestaat 75 jaar. Om de kwaliteiten van de wijk voor de korte, middellange en lange termijn te handhaven en te verbeteren zijn ruimtelijke ingrepen noodzakelijk. Deze worden beschreven in de aangepaste wijkvisie Wilhelminadorp. Herstructureringen in bestaande woningbouwgebieden met gemengd bezit (particulier en corporatiebezit) is bijzonder complex en vraagt een lange intensieve en kostbare voorbereiding. Dat kan en zal de gemeente niet alleen kunnen doen. De beoogde middelen zijn nodig om het proces en fysieke maatregelen in het openbaar gebied voor te bereiden. Dit wordt middels een uitvoeringsprogramma behorend bij de wijkvisie verder geconcretiseerd en dan ter besluitvorming voorgelegd.
Nieuw onderwijs
MFA Wilhelminadorp
In september 2024 heeft de gemeenteraad besloten om een Multi Functionele Accommodatie (MFA) te realiseren op de huidige locatie van Bricks, Kadans, Kinderopvang Little People en de gymzaal, met mogelijk aanvullende sociale woningbouw. Daarnaast is opdracht gegeven om de herontwikkeling van Kadans tot sociale huurwoningen verder te onderzoeken. In 2025 worden meerdere scenario’s voor de ontwikkeling van de MFA uitgewerkt, waarbij verschillende opties zoals nieuwbouw, renovatie en vernieuwbouw in overweging worden genomen. Bij al deze scenario’s worden de kosten en eisen voor Bijna Energie Neutraal Gebouw (BENG) en Energie Neutraal Gebouw (ENG) in kaart gebracht.
De verwachting is om eind 2025 een keuze te maken voor één van de scenario’s, waarna in 2026 de verdere uitwerking en selectie van uitvoerende partijen plaatsvindt. De bouw kan naar verwachting in 2027 beginnen. Op basis van eerdere berekeningen wordt voor nieuwbouw een bedrag van 16 miljoen euro genoemd, dat (afhankelijk van het gekozen scenario) door indexering en de eisen voor een Energie Neutraal Gebouw naar 18 miljoen euro in 2028 kan oplopen. Dit bedrag is opgenomen in de begroting, maar een definitieve inschatting zal pas mogelijk zijn nadat het scenario is gekozen en het ontwerp verder is uitgewerkt. Deze inzichten nemen we mee in de aanpassing van de Begroting 2026.
Verduurzaming en verbouwing Heerbeeckcollege
In 2024 startten we met een haalbaarheidsonderzoek voor de nieuwbouw van het Junior College. Tijdens dit onderzoek zagen we raakvlakken met een latere fase voor de renovatie van het Heerbeeck College. Voor beide fasen heeft de raad middelen beschikbaar gesteld.
Medio 2025 starten we met een tweede haalbaarheidsonderzoek voor de renovatie van het Heerbeeck College. Er is een idee ontstaan voor een parkeerdek op het terrein van het Heerbeeck College. Dit dek zou niet alleen door het Heerbeeck gebruikt worden, maar ook door omliggende sportverenigingen, waardoor de parkeerdruk in de omliggende straten afneemt. Nader onderzoek naar een parkeerdek, inclusief de financiële impact, wordt uitgevoerd in fase 2 van het haalbaarheidsonderzoek. Hierover kan de raad op dat moment beslissen.
Gymzaal Dijkstraten
We zijn gestart met de voorbereidingen voor de bouw van een nieuwe gymzaal voor de scholen in Dijkstraten en Aarlesche Erven. De kinderen van Kindcentrum Platijn gaan nu met de bus naar de sporthal. De school Op 't Erf gaat in 2025 open. De richtlijn van de VNG is dat er binnen een straal van 1 km een gymzaal beschikbaar is. Door het realiseren van een nieuwe gymzaal Dijkstraten voldoen wij aan deze richtlijn. De beoogde locatie aan de Veldweg/Mallejan is eigendom van de gemeente en de tijdelijke noodwoningen en twee aparte woningen staan hier tot uiterlijk mei 2027.
Landelijke afspraken duurzaamheid
Aardgasvrij
In de Kaderbrief is de realisatie opgenomen van twee kleinschalige warmtenetten welke budgetneutraal vertaald zijn in de begroting. Dit is een uitvoering van het Warmteprogramma voor een aardgasvrij Best, dat in 2024 door de raad is behandeld en daarna door het college vastgesteld.
Klimaatadaptatie
Naast mitigerende maatregelen is er ook een noodzaak tot adaptieve maatregelen. Best heeft in verhouding tot vergelijkbare gemeenten (te) weinig groen. Meer groen kan zorgen voor meer biodiversiteit. Tevens heeft groen een functie voor minder hittestress en waterberging. Ook draagt meer groen bij aan een gezonde leefomgeving voor inwoners.
Verduurzaming vastgoed
Volgens de Europese richtlijnen moeten lidstaten en gemeenten in 2030 het doel hebben bereikt om de CO2-uitstoot met 55% te verminderen. De gemeente Best heeft besloten om de CO2-uitstoot van gemeentelijk vastgoed met 60% te verminderen tegen 2030. Dit betekent dat er in de resterende periode snel flinke stappen moeten worden gezet in de verduurzaming van ons vastgoed. Het Rijk ondersteunt deze inspanningen met DUMAVA-subsidies, die tot 40% van de kosten dekken. Momenteel staan er 13 objecten op de lijst die concreet verduurzaamd kunnen worden.
In 2024 is voor zes objecten reeds DUMAVA-subsidie verkregen. De uitvoering van deze projecten start naar verwachting in 2026, waarvoor ongeveer € 600.000 aan gemeentelijk budget nodig is om deze objecten te verduurzamen. Zonder onze bijdrage en tijdige uitvoering van deze verduurzaming vervalt de subsidie en loopt de verduurzamingsopgave vertraging op.
In 2025 dienen we opnieuw vijf objecten in voor DUMAVA-subsidie, waarbij we de uitvoering hiervan in 2027 verwachten. In 2028 worden de laatste panden verduurzaamd. De indicatieve eigen kosten brengen we nog nader in beeld en bedragen ongeveer € 1.100.000 in 2027 en € 550.000 in 2028. Concrete besluitvorming over deze investeringskosten voor verduurzaming vindt plaats in het begrotingsjaar voorafgaand aan de uitvoering.
Transitie landelijk gebied
Voor de uitvoering van de transitie van het landelijk gebied hebben we extra middelen in de Reserve Landschapsinvesteringsfonds beschikbaar. Dit geld is bedoeld voor fysieke maatregelen in het buitengebied (natuur, landschap, cultuurhistorie en recreatie/toegankelijkheid), om de leefbaarheid en kwaliteit van ons landelijk gebied op peil te houden. Voor 2026 staan er diverse activiteiten voor onder andere de Nieuwe Heide op de uitvoeringsagenda, waarbij de middelen uit de Reserve Landschapsinvesteringsregeling worden ingezet. De kosten voor planvorming en ondersteuning kunnen kunnen niet uit de LIR middelen worden gefinancierd.
Beleidsmedewerker groen en biodiversiteit
Dit is een nieuwe functie die bijdraagt aan het op orde brengen van de basis. Gezien de toenemende vragen rond biodiversiteit en stedelijk groen bij ruimtelijke ontwikkelingen, zowel in in stedelijk gebied als in het buitengebied is deze functie onontkoombaar. Op dit moment is er geen capaciteit en onvoldoende kennis beschikbaar binnen de organisatie. Hierdoor ontbreekt een strategische blik. Ook leidt dit tot vertraging in ruimtelijke initiatieven en onvoldoende toetsing van plannen op dit onderwerp.